Συνέντευξη της ποίητριας Αγγελικής Κουντουράκη στη βιβλιοκριτικό Χρύσα Νικολάκη για το πρώτο της βιβλίο Nigredo

(Η Αγγελική Κουντουράκη γεννήθηκε το 1980. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Το Νigredo είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή)

Καλησπέρα Αγγελική μου και συγχαρητήρια για το πρώτο σου ποιητικό βιβλίο, το Nigredo από τις εκδόσεις ΑΩ. Μίλησε μας για αυτό να σε γνωρίσουμε καλύτερα και να αφουγκραστούμε την ψυχή του βιβλίου σου.

https://www.politeianet.gr/books/9786185675424-kountouraki-aggeliki-ao-nigredo-351373

Τι θα πει Nigredo; Τι συμβολίζει ; Είναι η νύχτα της ψυχής μας;

Το Nigredo σε όποια από τις ερμηνείες του και αν αναφερθεί κανείς, αφορά μια διαδικασία, μια κίνηση προς την επαφή με τα υλικά του εσωτερικού αλλά και εξωτερικού μας κόσμου. Συμβολίζει την έναρξη της αναζήτησης απαντήσεων και της δημιουργίας συνθέσεων που θα σηκώσουν το παραπέτασμα που αλλοιώνει την οπτική μας. Είναι η συνάντηση με τη σκοτεινή νύχτα της ψυχής όπως αναφέρει ο Carl Jung και η στιγμή της δεύτερης γέννησης μας κατά τον Μανιάτη.

*Είναι ο έρωτας γέννημα απιστίας? Και αν ναι, ο χρόνος τον γιατρεύει?

Ο έρωτας είναι μια διαδικασία σιγητική, ταυτόχρονα αποκαλύπτει αλλά και φυλάσσει το Είναι μας, μέσα στην απελπισία της αδυναμίας που μας περικυκλώνει. Απογυμνώνει τους ανθρώπους από τις άμυνες και τη λογική τους για να τους φέρει σε μια διαδρομή οικειότητας και ερωτοτροπίας όπου όλα μεγεθύνονται. Φέρει μια σιωπή και μια κραυγή ταυτόχρονα, απιστείς στα ίδια σου τα ένστικτα για να μπεις σε όλο αυτό. Φιμώνεις τις λέξεις σου για να εντείνεις τις αισθήσεις και ό,τι ασυνείδητο ζητά να τραφεί.
Ο χρόνος δεν γιατρεύει , στον έρωτα μεγεθύνει και νοθεύει την παράσταση που παίζεται εκείνη την στιγμή.

Μόνο όταν πέσει η αυλαία μπορείς να σταθείς στην μοναχικότητα της στιγμής και να επιλέξεις αν θα συνεχίσεις χωρίς υπεραναλύσεις και εκλογικεύσεις ή αν θα συνεχίσεις να παίζεις μόνος σου σε μια παράσταση που ήδη έχει κατέβει και έχουν αποχωρήσει οι θεατές της λίγο πριν το φινάλε.

* Άραγε αξίζει να υπάρχουμε για να συναντηθούμε ;

Περνώντας από το ποίημα «Ανυπαρξία» όπου οι ανάσες του άλλου είναι ολόκληρη ζωή, στο «Δερματοστιξία» ο στίχος αυτός που αναφέρεστε «Ένα δευτερόλεπτο ανάσες σου δέρμα για μια ολόκληρη ζωή» δέχεται τη προσθήκη της λέξης δέρμα.
Το δέρμα είναι αυτό που ορίζει τη συνάντηση με τον Άλλο. Το δέρμα του άλλου, όπως λέει και ο Μανιάτης, που αποτελεί άνοιγμα στον έξω και στον μέσα μας κόσμο. Αυτό που γινόμαστε και που είμαστε και έχει το σχήμα της αγκαλιάς του άλλου. Στο δέρμα του άλλου, λήγει ο κόσμος εκεί λήγει και το εγώ μας.
Με το δέρμα μας υπάρχουμε ,όμως χωρίς τον άλλο να το ορίσει αναιρείται και η συνάντηση και κατ’ επέκταση και η ίδια μας η ύπαρξη. Δεν είναι το ερώτημα για εμένα λοιπόν αν αξίζει η ύπαρξη για την συνάντηση, αλλά αν θα συναντηθούμε με Εκείνον τον άλλο με Ε κεφαλαίο που θα σπάσει το εγώ μας και θα συνθέσουμε στο εμείς τη νέα μας διαλεκτική.

* Είναι η μοίρα της Αντιγόνης άγονη γη; Σφαγή, οριστικό ράγισμα ; Υπάρχει τρόπος να γίνει η ανατροπή; 

Η μοίρα της Αντιγόνης είναι ο θάνατος, που περνάει μέσα από την αφοσίωση, την δέσμευση, την αξιοπρέπεια και την αντίσταση στο παράλογο λόγο της εξουσίας που απαιτεί και ορίζει βάζοντας τον ατομικό σε δεύτερη μοίρα.

Ανεξάρτητα από το κόστος η προσωπική μας διαδρομή μέσα στο κόσμο καθορίζεται από τις επιλογές μας και την αυτοδέσμευση μας σε αυτές. Χωρίς δραματισμούς ή ηρωισμούς. Η Αντιγόνη δεν είναι μια ηρωίδα , οι πράξεις της έχουν την δυναμική των δεσμών που συνάπτουν οι άνθρωποι μεταξύ τους και το βάρος τους στη συνείδηση μας. Μάλιστα σε βαθμό που αυτό απαιτεί να μην υπάρχει διάρρηξη τους ακόμη και με το θάνατο. Η ίδια η ζωή έρχεται σε δεύτερη μοίρα, όταν αυτό που ζητείται δεν μπορεί να υποστηριχτεί από την ηθική και προσωπική θέση του ανθρώπου.
Ανατροπή νομίζω έρχεται μόνο στις περιπτώσεις που ισχυρές ατομικότητες δημιουργούν ένα συλλογικό εγώ και χαράζουν νέες πορείες μέσα στη κοινωνία. Είτε μιλάμε για τον έρωτα, είτε για την κοινωνία είτε για οτιδήποτε βγάζει τον άνθρωπο από τη μοναχικότητα του.

*Πότε εκπνέει το για πάντα, όταν το εγώ οδεύει στο άπειρο; Γίνεται ταξίδι νυχτερινό τότε η αγάπη;

Το για πάντα είναι μια έκφανση της αδυναμίας μας ως ανθρώπινα όντα να δεχτούμε αυτό που δεν αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας και η μάταιη προσπάθεια να ορίσουμε τον χρόνο ακόμη και με έννοιες που τον αφήνουν να βουτάει σε ένα απύθμενο κενό.

Ίσως αν δεχτούμε το σκοτεινό αυτό μέρος της αντίληψης μας, νοητικής και συναισθηματικής, σχετικά με τη διαδρομή μας μέσα στον γραμμικό χρόνο, να μπορέσουμε να ταξιδέψουμε στην αγάπη με  οδηγό μας τις αναπνοές. Όσο ανασαίνουμε υπάρχει πιθανότητα να συμφιλιωθούμε έστω και για λίγες στιγμές με την απουσία και μια ζωή που εκτροχιάζεται διαρκώς, ζητώντας μας να κρατάμε ισορροπίες ακροβατώντας στο ανόριστο.

*Κοιμούνται τη νύχτα οι ποιητές? Ακολουθούν οι ποιητές τα όνειρα τους ή τα όνειρα του κόσμου?

Οι ποιητές γράφουν και προσπαθούν να ορίσουν τον χώρο και το χρόνο με τις λέξεις τους, υπερβαίνοντας τις ίδιες τις έννοιες και τον απερίσσευτο εαυτό τους. Αναζητούν εκείνο που δεν έχει ως τώρα λεχθεί και εκείνο που ακόμη δεν έχει χαθεί στη λήθη. Οι ίδιοι ακολουθούν τις λέξεις και τις έννοιες με μια καθ΄ όλα ανθρώπινη ανυποκρισία και την παραδεχόμενη εκ των προτέρων αδυναμία τους.

*Μπορεί να κρυφτεί κανείς από την ποίηση?
Το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς απέναντι στη ποίηση είναι να ανοιχτεί ή να κρατήσει αποστάσεις.
Να επιλέξει να της επιτρέψει να τον κατισχύσει αποδεχόμενος την ανωτερότητα της και την ανάγκη «επιβίωσης» του νοητικού του κόσμου απέναντι σε κάτι που τον ξεπερνά.

*Μεταξύ ουρανού και γης ακροβατούν οι ποιητές. Γεφυρώνουν το χάσμα της θλίψης στο ανέφικτο?

Νιώθω πως αν πατούν απλά στη γη και δεν βυθίζονται σε αυτή είναι από τους τυχερούς. Για να γράψεις ποίηση η βουτιά στα μεγάλα βάθη της ανθρώπινης υπόστασης και της ιστορίας της, είναι μια διαδικασία χωρίς επιστροφή και τέλος. Αυτό που γεφυρώνει τη θλίψη και το ανέφικτο είναι η ίδια η ποίηση, που αφήνοντας στην άκρη το ποιητή, αυτονομείται και αρχίζει την απεύθυνση της σε ένα κόσμο που δεν μπορεί να της αντισταθεί ή να την αγνοήσει.