ΤΟ ΜΙΝΟΡΕ ,σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά

Χθες , 12 Φεβρουαρίου 2022, παρακολουθήσαμε στο θέατρο Ιλίσια, «Το Μινόρε» σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά, βασισμένο στη θρυλική τηλεοπτική σειρά «Το Μινόρε της Αυγής» των Βαγγέλη Γκούφα και Φώτη Μεσθεναίου. Το θέατρο κατάμεστο μας υποδέχτηκε στην ζεστή του αίθουσα. Οι έλεγχοι εν μέσω κορονοιού ήταν απαραίτητοι. Τρεις άνθρωποι στην είσοδο έκαναν δυναμικά και γρήγορα τη δουλειά τους, χωρίς έτσι να καθυστερούν την αναμονή του κοινού. Το «Μινόρε» πλημμυρισμένο με τα τραγούδια που σημάδεψαν την ιστορία του πειραιώτικου ρεμπέτικου, μας ταξίδεψε σε έναν κόσμο γνώριμο αν και μακρινό, μέσα από τη θεατρική διασκευή του Δημήτρη Χαλιώτη, και τη θαυμάσια μουσική επιμέλεια του Ιεροκλή Μιχαηλίδη. Η τσατσά , κλειδοκράτορας της εχεμύθειας είναι αυτή που κινεί τα νήματα και κρατά τις ισορροπίες στο χώρο του έρωτα. Από την άλλη ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης , ως ισορροπιστής των κοινωνικών τάξεων μεταφέρει την ψυχή του από το υπόγειο στο σαλόνι των ματιών και της ψυχής των θεατών.

Η ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

Η γειτονιά του πειραϊκού ρεμπέτικου μεταφέρεται νοερά στο σήμερα, με τη λιτότητα των σκηνικών, με την αμεσότητα του λόγου, με τη σύζευξη εικόνας- τραγουδιού. Ενός ρεμπέτικου, που ενώνει τους ανθρώπους του υποθετικού περιθωρίου, αγκαλιάζει τις ψυχές της λαϊκής μάζας, ενός τραγουδιού που ρεμβάζει ,νοσταλγεί και αγαπά τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας . Πονά με τον πόνο τους, γελά με τη χαρά τους. Το έργο τολμά να μιλήσει για τη λογοκρισία του ρεμπέτικου όπως το ξέραμε, που έγινε το 1936, με τη δικτατορία του Μεταξά. Όταν οι διώξεις για το χασίς ξεκίνησαν έκλεισαν τους τεκέδες και διώκονταν οι ρεμπέτες που έγραφαν σχετικά με αυτά .Αυτό συνέβη γιατί ενοχλούσε πολύ η αναφορά της ευθύνης στους κυβερνώντες για τα λάθη στην μικρασιατική καταστροφή. Το σπουδαίο είναι ότι τα τραγούδια αυτά υπήρξαν γεφυρωτικά για διαφορετικά κοινωνικά στρώματα καθώς διαπέρασαν την ταξική πυραμίδα. Αυτό από μόνο του ήταν επικίνδυνο για την καθεστηκυία κυβερνούσα τάξη .

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ

Η σκηνοθεσία του Τάκη Τζαμαργιάhttps://www.culturenow.gr/tag/takis-tzamargias/ καθηλώνει καθώς ο σκηνοθέτης κατορθώνει ένα έργο εποχής να το μεταφέρει άμεσα στο κοινό. Τα στοιχεία επικοινωνίας τα παραλαμβάνει και τα μεταφέρει με ειλικρίνεια και αμεσότητα στο κοινό, ξεκινώντας από τον θεατή του, τοποθετώντας τον από το χθες στο σήμερα . Σκοπός του είναι να γεφυρώσει τις χρονικές αντιθέσεις , να επικεντρώσει το ενδιαφέρον του θεατή στις συνισταμένες του αγαθού . Ο Τάκης Τζαμαργιάς κάνει το θέατρο πιο λαϊκό και πιο ανθρώπινο. Σήμερα δεν υπάρχει η εποχή του ρεμπέτικου, δεν υπάρχει ο καφενές της γειτονιάς . Η Ελένη Μανωλοπούλου παντρεύει εξαίσια το noir ύφος της ενδυματολογίας με την πολύτιμη βοήθεια της σκηνογράφου – ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη. Το σκούρο χρώμα των κοστουμιών δένει τέλεια με το σκοτεινό ύφος της εποχής από την Ελένη Μανωλοπούλου. Και οι δυο κατορθώνουν να αναδείξουν σε σημαντικό βαθμό το μαύρο πέπλο της σκοτεινής αυτής περιόδου. Τα σκηνικά της Ελένης Μανωλοπούλου αλλάζουν ανάλογα με το φωτισμό . Ομολογουμένως είναι υπέροχη η δουλειά του υπεύθυνου φωτισμού (Αλέκος Αναστασίου) για να προσαρμοστεί ανάλογα με τις συνθήκες (ειρήνη-πόλεμος, δημοκρατία-δικτατορία).

Το σύγχρονο θέατρο χρησιμοποιεί πολλά οπτικοακουστικά μέσα, όπως είναι η χρήση του projector, όπου γίνεται μίξη των εικόνων. Ο φωτισμός ενίοτε χρησιμοποιείται για να τονίσει ή να σκιάσει ανάλογα με τις απαιτήσεις του έργου τα εκάστοτε σκηνικά . Εδώ, οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες του έργου και αναδεικνύουν εικόνες που σαν παλιό σινεμά περνούν μπροστά μας , από τον Πειραιά, την Τρούμπα και τα παλιά χαμαιτυπεία. Οι βιντεοπροβολές της παράστασης από τον Ευάγγελο Τσαρούμη , η ζωγραφική των σκηνικών από τον Στέλιο Κουτρούλη , μαζί με τις φωτογραφίες του Σταύρου Χαμπάκη δένουν αρμονικά μεταξύ τους και δημιουργούν ένα σύγχρονο θαυμαστό αποτέλεσμα που αποτυπώνει εξαίσια το παρελθόν.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

Ο Αντώνης Ξηντάρης και ο Θοδωρής Ξηντάρης είναι οι μουσικοί που παίζουν επί σκηνής τους παλιούς ρεμπέτες και μας κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον με τα μουσικά τους γυρίσματα. Ο ρόλος της γυναίκας και του άνδρα, η διαφορετικότητα της γυναίκας, η άσκηση εξουσίας ,τα ταξικά θέματα με τους φτωχούς και τους πλούσιους, η αστική τάξη που ελευθεροποιεί τη στάση της γυναικάς παρά τα στερεότυπα των φύλων, είναι οι κεντρικοί άξονες που αναδεικνύονται στη θεατρική μεταφορά του Δημήτρη Χελιώτη. Ο πολιτισμός ξεκινά από πολύ χαμηλά για να φτάσει εκεί που του αξίζει. Βλέπουμε ότι οι μικροαστικές κοινωνίες λειτουργούν σαν μικρές κοινότητες που στηρίζουν ο ένας τον άλλον, όπως συμβαίνει στο παράδειγμα του Αρίστου , που φεύγει για τα ξένα και φροντίζει την αδελφή του Χρυσούλα, ο φίλος του Θανάσης. Παρά τις αντιπαλότητες υπάρχει αλληλεγγύη μεταξύ τους. (Ο Μήτσος και ο Αντώνης ξεχνάνε τα μικροπροβλήματα τους και τα ξεπερνούν.)
Είναι μια εποχή που αρχίζει και αναπτύσσεται το φεμινιστικό κίνημα , με τις σουφραζέτες, οι οποίες συνετέλεσαν καθοριστικά στην καθιέρωση του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες. Το κίνημα αυτό επηρεάζει τις γυναίκες, οι οποίες απεξαρτοποιούνται από την άσκηση εξουσίας του ανδρός μέσα στην οικογένεια.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Στην Ελλάδα, έχει αρχίσει να εδραιώνεται αυτή η αντίληψη, αλλά ωστόσο δύσκολα κατακτιέται στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα, όπως βλέπουμε χαρακτηριστικά μέσα από τον ρόλο της Χαράς, που αν και επιτυχημένη επιχειρηματίας στον Πειραιά, αναφέρει πως εξακολουθούν να την αποκαλούν «η χήρα», και να μην ξέρουν οι περισσότεροι το όνομα της. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι όλος ο θίασος, και οι 14 ηθοποιοί επί σκηνής, παίζουν εξίσου ρεαλιστικά και συναρπαστικά , σε βαθμό που να είναι δύσκολο κάποιον να ξεχωρίσεις. Ωστόσο, δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην Όλγα Σκιαδαρέση, που το φυσικό τρέμουλο στην κινησιολογία της και το σπάσιμο στη φωνή της με συγκίνησαν ιδιαίτερα. Γι αυτό όμως θα έπρεπε να επαινέσουμε και την υπεύθυνη επιμέλειας κίνησης Αμαλία Μπένετ. Η οποία πραγματικά έπαιξε σημαντικό ρόλο στην συγχορδία όλων των ηθοποιών σαν καλοκουρδισμένη μηχανή πίσω στο χρόνο.

ΑΦΥΠΝΙΣΗ

Το ηρωικό του αντιήρωα στο «Μινόρε» μας δίνεται απλόχερα, αυτό είναι και το στοίχημα του σκηνοθέτη. Σήμερα δεν αναδεικνύονται ήρωες ούτε καν αντιήρωες. Γινόμαστε αδρανείς , σε αντίθεση με τους παλιούς εκείνους ρεμπέτες που μέσα από το ρεμπέτικο τραγούδι είχαν σαν όπλο την φωνή, την επαναστατική συγκίνηση του λόγου. Σήμερα μας λείπει να έχουμε ανθρώπους – ήρωες . Δεν κάνουμε τίποτα αντιηρωικό, επαναπαυόμαστε από τη θέση του καναπέ χωρίς να εξεγειρόμαστε. Αυτό είναι το προσδοκώμενο του Τάκη Τζαμαργιά, εκεί αποσκοπεί, στην αφύπνιση της εποχής μας και πραγματικά το πετυχαίνει.
Χρύσα Νικολάκη, Κριτικός/Συγγραφέας/Θεολόγος

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
«Ένας νεαρός, με μόνη περιουσία ένα «ζητιανόξυλο», το μπουζούκι του, φτάνει φυγάς από τη Σύρο στον Πειραιά. Ο ρεμπέτης ξάδερφός του και η κομπανία του τον υποδέχονται. Μια δυναμική Σμυρνιά κι ο τεκές της τον αγκαλιάζουν. Ένα μουσικοθεατρικό οδοιπορικό μέσα στα σκοτάδια και τους καπνούς του Πειραιά του ‘30, για τους ρεμπέτες, τους ανυπότακτους, τους ανθρώπους του περιθωρίου, που λυτρώθηκαν μέσα από τη μουσική τους και την έφεραν από «την υπόγεια την ταβέρνα» στα σαλόνια, στις καρδιές και τα χείλη μας. Φιλίες, έρωτες, μάχη για την επιβίωση, λογοκρισία, διώξεις, αδιέξοδα, επιτυχία. Ό,τι και να πει κανείς για τους ρεμπέτες είναι λίγο. Μιλούν τα τραγούδια που μας παρηγόρησαν όταν έπρεπε, που μας συνεπήραν κάποια θλιβερά δειλινά, που τα αγαπήσαμε γιατί μας συγκίνησαν. Ακριβώς γι’ αυτό ανεβαίνει το «Μινόρε». Για να μας μιλήσει με τον τρόπο που μόνο το θέατρο μπορεί.
Παίζουν:
Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Σταύρος Σβήγκος, Χριστίνα Μαξούρη, Μαρία Παπαφωτίου, Μαρία Τσιμά, Κώστας Κοράκης, Κυριάκος Σαλής, Άρης Αντωνόπουλος, Κατερίνα Παπανδρέου, Γιάννης Εγγλέζος, Όλγα Σκιαδαρέση.
Παίζουν και τραγουδούν:
Αντώνης Ξηντάρης & Θοδωρής Ξηντάρης.
Σκηνικά-Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Επιμέλεια Κίνησης: Αμαλία Μπένετ
Μουσική Επιμέλεια: Ιεροκλής Μιχαηλίδης
Μουσική Διδασκαλία: Αντώνης & Θοδωρής Ξηντάρης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Γιάννης Σαβουϊδάκης
Βοηθός Σκηνογράφου – Ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Promo video: Θωμάς Παλυβός